Dr. Müller
Waarvoor staan de initialen J.W.? De geheimzinnige dokter heeft het nooit verteld. J voor Johannes? W voor Werner, Walter of Wolfgang? De letters hebben duidelijk een Germaanse oorsprong. Misschien verwijzen ze wel naar de Engelse namen James en Wilberforce. Sinds zijn verdwijning na Kuifje en het zwarte goud heeft Müller er alles aan gedaan om het verhaal achter zijn initialen verborgen te houden.
De duizend gezichten van de schurk
Met baard of sikje, onder een vermomming of pseudoniem: J.W. Müller nam in verschillende gedaanten deel aan de grote gebeurtenissen van de 20e eeuw, maar zit altijd in het verkeerde kamp. Hij is een bedrieger en een valsmunter, doortrapt van nature en moordlustig als het moet, van Engeland tot het Midden-Oosten.
Waar Roberto Rastapopoulos zijn machiavellisme nog compenseert met een neiging tot het belachelijke, kent Müller totaal geen scrupules.
Een echte dokter?
In De zwarte rotsen, waar hij voor het eerst opduikt, is Müller erg gehecht aan zijn titel van 'dokter'. De eed van Hippocrates kan hem minder schelen. Dat maakt hij heel duidelijk: “Je weet waarschijnlijk niet dat ik directeur ben van een gesticht voor geestelijk gestoorden”, vertelt hij cynisch aan zijn gevangene Kuifje. “Het merkwaardige is dat sommigen bij hun komst volkomen normaal zijn.... maar na een week, waarin ze een speciale behandeling krijgen, zijn ze precies hetzelfde als de andere patiënten. .”
Slechte voorbeelden
De zwarte rotsen speelt zich af in 1938, in een Europa dat halsoverkop afstevent op een nieuw wereldconflict. Hergé waarschuwt zijn lezers voor de territoriale ambities van dictators Mussolini en Hitler, verenigd in de persoon van de Syldavische bedrieger Müsstler, en brengt het vuile spel van de inlichtingendiensten in beeld.
Hij vond zijn inspiratie bij de Schotse dokter (nog een dokter!) George Bell, die in Duitsland woonde en zich voor de kar van de nazi's liet spannen. Deze spion kwam halverwege de jaren '30 in het nieuws toen hij zijn verhaal vertelde aan de Engelse journalist Sefton Delmer, verslaggever bij de Londense krant Daily Express. George Bell noemde zich geheim agent en valsmunter.
Het Müller-mysterie
Aan het einde van De zwarte rotsen lezen we op de voorpagina van het Schotse dagblad Morning News dat Müller en zijn vier handlangers gearresteerd werden door Scotland Yard (albumversie uit 1938). Toch ontsnapt Müller aan het lot van andere spionnen, die de doodstraf of levenslang krijgen.
Werd hij geruild voor een Engelse spion die in handen van de Duitsers was gevallen? Wie zal het zeggen... Dit soort archiefberichten geven overheden niet zo snel vrij. Maar het duurt niet lang of Müller duikt weer op. De zwarte rotsen verschijnt in Le Petit Vingtième van 15 juni 1938 tot 16 juni 1938. Een goed jaar later zien we hem al terug in het Midden-Oosten.
De eeuwige bedrieger
Na een omweg langs de Balkanlanden in De scepter van Ottokar belandt Kuifje in het Midden-Oosten, dat bekend staat om zijn zwarte goud. Olie is het enige dat telt voor Müller, in de drie versies van Kuifje en het zwarte goud.
In 1939 belandt Kuifje in Caiffa, een referentie naar het Palestijnse Haifa, onder Brits mandaat. In 1948 wordt de stad bij haar echte naam Haifa genoemd en is ze nog steeds in Engelse handen. Datzelfde jaar wordt de staat Israël opgericht en dat verandert alles in deze gevoelige regio. In 1971 stuurt Hergé zijn personage naar de haven van Khemkhâh, toegangshaven en zenuwcentrum van Khemed.
Geld is alles wat telt
In de loop van zijn carrière als bedrieger laat Müller zich inschakelen door heel wat verschillende opdrachtgevers. In De zwarte rotsen en in de eerste versie (1939) van Kuifje en het zwarte goud werkt hij voor nazi-Duitsland. Eerst probeert hij tevergeefs de Britse economie te destabiliseren met vals geld. Nog geen twee jaar later zien we hoe hij de brandstoftoevoer wil droogleggen in Engeland, dat op de rand van een oorlog met de nazi's staat. In de tweede versie (1948) sluit hij zich aan bij de 'verschrikkelijken', de huurlingen die de stad teisteren in ruil voor grof geld.
Zijn grootste wapenfeiten
Müller denkt maar aan één ding: Kuifje uitschakelen. Hij heeft nog maar net over hem gehoord of hij wil hem al laten vermoorden (De zwarte rotsen).
Midden in de woestijn bereikt hij bijna zijn ultieme doel: hij voelt zich bespied door de man die hij voor Ahmed aanziet, slaat hem neer, herkent Kuifje en richt zijn wapen op hem.
Een gemiste kans
Acht jaar lang, van 1940 tot 1948, vragen Kuifje-lezers zich af hoe hun held kon ontsnappen aan het fatale lot dat Müller voor hem in gedachten had.
Op 9 mei 1940 verschijnt het laatste nummer van Le Petit Vingtième met platen 55 en 56 van Kuifje en het zwarte goud. Müller richt zijn wapen op Kuifje en wil hem van dichtbij neerschieten. Er zullen geen andere platen meer volgen: ondertussen zijn de Duitsers Brussel binnengevallen en is Le Vingtième Siècle opgedoekt. Hergé zal Kuifje en het zwarte goud pas na de bevrijding afwerken.
Wat gebeurt er met Müller?
In de tweede versie van Kuifje en het zwarte goud (1948) wordt Müller verrast door de jeep van Jansen en Janssen en slaat hij op de vlucht. Hij wordt een tweede keer gearresteerd en voor het gerecht gebracht, maar hij blijft slachtoffers maken.
Deze keer weet hij een rechtstreekse confrontatie met Kuifje te vermijden. De dokter is niet gek! Op dat punt van het verhaal verliezen we hem uit het oog. De rebellen voor wie hij werkte, slaan op de vlucht. En Mull Pasja/Müller/Smith verdwijnt uit beeld. Met Müller creëerde Hergé een van de meest verontrustende en antipathieke personages van de internationale onderwereld... en nochtans is er daaraan geen gebrek.
