Kuifje en het zwarte goud

Ta ra ra boem... Staat u ooit met pech... Hoe breng je ernstige zaken op een humoristische manier? Dat zien we hier! Hergé begint zijn verhaal grappiger dan ooit, uiteraard dankzij de onnavolgbare Jansen en Janssen. Achter het stuur van hun oude Citroën Torpedo zingen ze een bekend deuntje van Charles Trenet. Al snel worden ze slachtoffer van een bizar fenomeen: hun motor ontploft! Wie kan er voordeel halen uit zo'n misdaad?

Net zoals altijd wanneer het duo ten tonele verschijnt, stapelen de blunders zich op. Zo rijden ze als monteurs hun takelwagen in de prak, en als matrozen kennen ze de rang van hun superieuren niet. Doordat ze de islamitische gebruiken veronachtzamen, ontsnappen ze op het nippertje aan de dood en aan een lynchpartij. Maar de gevangenis, die ontlopen ze niet. Wanneer ze hoofdpijn hebben, nemen ze een onschuldig uitziende aspirine. In werkelijkheid nemen de detectives N.14, het product dat Dr. Müller gebruikte om de brandstof te saboteren. Daardoor maakt hun capillaire systeem een radicale transformatie door, iets waarvan de nasleep lang voelbaar zal blijven.

Van alle verhalen die Hergé heeft bedacht, sluit Kuifje en het zwarte goud het dichtst aan bij onze hedendaagse geschiedenis. De economische, politieke en strategische belangen rondom olie vormen de achtergrond van een intrige die zich afspeelt in het Midden-Oosten.

De betrokken partijen zijn ook vandaag nog dagelijks in het nieuws; zij beslissen immers over oorlog en vrede …

Zodra Kuifje is bijgekomen, zet hij zijn tocht door de woestijn verder. Hij betrapt een oude bekende, Dr. Müller (zie De zwarte rotsen), bij het saboteren van een pijpleiding. Dr. Müller doet zich voor als Dr. Smith, een archeoloog, maar werkt in feite voor een buitenlandse mogendheid en dient de belangen van Skoil Petrol en sjeik Bab El Ehr.

Om zijn geloofwaardigheid als archeoloog kracht bij te zetten, heeft Müller op een bijzettafeltje in zijn bureau, voor iedereen duidelijk zichtbaar, de kopie uitgestald van een belangrijk stuk uit de Mesopotamische archeologie: de oorlogshelm van prins Meskalamdug van de 3de dynastie van Ur (eind 3de millennium). Het origineel wordt bewaard in het museum van Bagdad.

Oliveira da Figueira, koopman in hart en nieren, heeft zich in Wadesdah gevestigd, de hoofdstad van Khemed, en er een winkeltje geopend. Kuifje kan op hem rekenen. Hij ontpopt zich van handelsreiziger (zie De sigaren van de farao) tot handelaar met een vaste winkel. De Portugees is niet alleen spraakzaam en sympathiek, maar ook moedig: zonder aarzelen zet hij zijn leven, of toch minstens zijn reputatie, voor Kuifje op het spel. Hij kan alle notabelen van de stad als zijn klanten beschouwen, behalve emir Ben Kalisj Ezab. In ruil voor bewezen diensten biedt onze held hem het vooruitzicht om hofleverancier te worden.

Bianca Castafiore in het hart van Khemed?! Tot de grote opluchting van Kuifje en het lezerspubliek gaat het slechts om een radio-uitzending, die Kuifje al snel onderbreekt.

Emir Mohammed Ben Kalisj Ezab is een machtige vorst. Zijn naam is geïnspireerd op het Brusselse dialect en betekent ‘sap van zoethout’. Als vader verwent hij zijn zoon maar al te graag, maar hij kan ook uit zijn vel springen van woede.

Hij verandert sneller van humeur dan de woestijnwind die ineens komt opzetten, en is het toonbeeld van een zorgzame ouder, die zich altijd welwillend toont (misschien wel té) tegenover een kind dat niet bepaald veel sympathie opwekt. Deze Dokter Jekyll wordt een echte Mr. Hyde als hij het heeft over het martelen van zijn vijanden. Hergé zal hem nogmaals laten opdraven in Cokes in voorraad.

Dit personage is in de ogen van zijn vader volstrekt uniek (en gelukkig zijn er zoals hem geen twee): een mengeling van duivelse streken, arrogantie en een gemeen karakter. Niemand ontsnapt aan deze vingervlugge snotaap, zelfs de dappere Bobbie niet. Kindkoning Abdallah is vanwege zijn afkomst onaantastbaar. Hij is niet alleen een nachtmerrie voor zijn eigen entourage, maar ook voor Kuifje, kapitein Haddock en zelfs voor de geduchte Dr. Müller. Dat trio zit voor de verandering op één lijn en aarzelt niet om het helse kind een stevig pak billenkoek te geven. Het is trouwens dankzij het jeukpoeder van Abdallah dat Müller, die last heeft van de jeuk, een ongeluk krijgt en zijn auto in de prak rijdt.

Net zoals zijn vader en sjeik Bab el Ehr komt het duivelse joch terug in andere albums van de serie. En telkens weer blijkt dat hij zijn streken nog niet verleerd is...

Net zoals in andere albums uit de serie wordt er ook in Kuifje en het zwarte goud naar bekende commerciële merken verwezen. Dat zien we vooral wanneer het auto's betreft: Kuifje zit in al zijn avonturen immers achter het stuur van diverse voertuigen. Enkel wanneer het om producten uit de farmaceutische sector gaat, maakt Hergé hier een uitzondering op.

Een mysterieuze vrouw, volledig in het zwart, met een rode spoel … Wie zou dat kunnen zijn? Alleen haar vurige ogen zijn zichtbaar … Knappe ogen, dat kunnen we wel zeggen! Er wordt vaak gezegd dat vrouwen te weinig voorkomen in de avonturen van onze kleine reporter.

En zij die het ‘zwakke geslacht’ moeten vertegenwoordigen, zijn vaak echte karikaturen: feeksen, conciërges, matrones of opdringerige diva's. Nee, ze worden niet bepaald van hun beste kant weergegeven. Maar dat lijkt niet het geval te zijn voor deze gesluierde vrouw die meteen de aandacht van de lezer trekt. De rode bol stof op een stok die ze draagt, zet haar verschijning nog sterker in de verf. De vermomde, onherkenbare Kuifje wordt gedegradeerd tot figurant.

In 1938 schildert René Magritte, de Belgische surrealistische schilder, La Durée Poignardée. We zien een interieur bij de bourgeoisie, een eetkamer met een klassieke open haard waaruit een locomotief opduikt die zijn rook in de lucht spuwt, in plaats van de gebruikelijke kachelpijp.

Zou het toeval zijn dat de haard op de tweede afbeelding zo sterk aan de eerste doet denken? Het is maar al te verleidelijk om een parallel te trekken met het vakje waarop we Dr. Müller uit de schoorsteen tevoorschijn zien komen als een duivel uit de vlammen van de hel. In de open haard verschijnt, uit de donkere diepten, een vertegenwoordiger van de duistere krachten... en hij niest!

Kuifje en het zwarte goud volgt een kronkelig pad. Tussen de initiële en de definitieve versie van dit album zitten er maar liefst dertig jaar. Het verhaal verschijnt eerst als voorpublicatie in Le Petit Vingtième en speelt zich af tegen de achtergrond van de oliecrisis en het geluid van marcherende soldaten. Deze publicatie wordt op 9 mei 1940 abrupt onderbroken door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Dan verschijnt het laatste beeld van deze versie van het verhaal. Het is tot 16 september 1948 wachten op een nieuwe kleurenversie in het weekblad Kuifje, en tot 1950 op het album.

De historische context uit de versies van 1940 en 1950, Palestina onder Brits mandaat, werd in 1971 vervangen door een denkbeeldig land, Khemed.